ماینوکسیدیل (minoxidil) در ابتدا نام قرصی بود که برای درمان فشار خون بالا مورد استفاده قرار می‌ گرفت. به هر حال، یکی از عارضه های جانبی مصرف این دارو رشد ناخواسته مو بود. این عارضه جانبی دانشمندان را تشویق کرد داروی موضعی ماینوکسیدیل را برای درمان ریزش مو بسازند و نتیجه های تحقیقات نشان دهنده اثربخشی این دارو در درمان ریزش مو است. در برخی کشورها، این دارو به صورت های دیگری مانند فوم نیز تولید شده و برای برطرف کردن مشکل ریزش مو در اختیار اشخاص قرار گرفته است.

ماینوکسیدیل موضعی برای درمان ریزش مو با الگوی آقایان و ریزش مو با الگوی خانم ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. به هر حال، گاهی اوقات این دارو می‌تواند برای درمان سایر الگوهای ریزش مو همچون ریزش موی سکه‌ای و تقویت مو پس از کاشت موی طبیعی یا درمان ریزش مو در نتیجه شیمی درمانی نیز مفید باشد. دقت کنید که ماینوکسیدیل یک درمان برای ریزش مو است و نمی‌تواند این مشکل را به صورت کامل از بین ببرد. به همین خاطر زمانی که بیمار مصرف این دارو را متوقف کند، به احتمال زیاد همه موی رشد کرده بر روی سر وی در نتیجه مصرف این دارو در طول مدت ۹۰ روز رفته رفته دچار ریزش شده و به رشد خود ادامه نخواهد داد.

تعریف داروی ماینوکسیدیل

ماینوکسیدیل دارویی است که به دو صورت برای درمان دو مشکل گوناگون تولید شده است. ماینوکسیدیل خوراکی برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شود و ماینوکسیدیل موضعی کاربرد معین در درمان ریزش مو و طاسی دارد.

ماینوکسیدیل در ابتدا برای درمان ریزش موی آندروژنتیک مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) قرار گرفت. پیش از این زمان، از این دارو برای برطرف کردن مشکلات خونی به صورت قرص خوراکی جهت درمان فشار خون بالا استفاده می‌شد که عارضه های جانبی آن شامل رشد مو و بهبود شرایط طاسی بود. شناخته شدن این دارو برای درمان طاسی به خاطر اثر کلی آن در راستای اهداف زیبایی و بازیابی کامل رشد مو بر روی سر می‌باشد. در حقیقت ماینوکسیدیل می‌تواند فرآیند رشد مو در منطقه های گوناگون سر را تحریک کرده و سبب شود رشد مو در نقاط دچار مشکل شروع شود.

نکته هایی برای استفاده از محلول ماینوکسیدیل

اشخاصی که واکنش غیرعادی یا آلرژیک به داروی ماینوکسیدیل یا پروپیلن گلیکول (یک ماده شیمیایی غیرفعال در محلول ماینوکسیدیل) دارند، نباید از محلول موضعی ماینوکسیدیل استفاده کنند. علاوه بر این اشخاصی که واکنش آلرژیک قبلی به مواد نگه‌دارنده یا رنگ کردن مو داشته‌اند نیز می‌توانند در معرض ریسک واکنش آلرژیک به این ماده قرار داشته باشند.

اشخاصی که از کورتیزون یا داروهای مانند کورتیزون (کورتیکو استروئید)، وازلین، یا ترتینوئین روی سر خود استفاده می‌کنند، باید پیش از استفاده ماینوکسیدیل با پزشک معالج خود صحبت و مشورت نمایند. در حقیقت استفاده از هر یک از این داروها به همراه ماینوکسیدیل می‌تواند سبب جذب بیش از حد دارو توسط بدن شده و ریسک مشاهده عارضه های جانبی را افزایش دهد. علاوه بر این، اشخاص دچار مشکلات یا التهاب پوست سر همچون آفتاب‌سوختگی نیز احتمال دارد در نتیجه مصرف این دارو با مشکلات مشابه مواجه شوند.

به عنوان یک داروی خوراکی، ماینوکسیدیل تجویز شده برای فشار خون بالا می‌بایست فقط تحت نظارت پزشک مصرف شود تا به این ترتیب مقدار زیادی از دارو توسط بدن جذب نشود. در حقیقت مصرف مقادیر بیش از حد این دارو می‌تواند شدت علائم مشکل را تشدید کرده و عارضه های جانبی همچون افزایش فشار خون را برای بیمار به همراه داشته باشد.

دقت کنید که اثرات ناشی از مصرف داروی ماینوکسیدیل می‌تواند از طریق شیردهی از مادر به کودک منتقل شود. پس، خانم ها شیرده نباید از این دارو استفاده کنند.

شرح مشخصات محلول ماینوکسیدیل

برای درمان ریزش مو، ماینوکسیدیل به صورت محلول موضعی حاوی ۲% یا ۵% پروپیلن گلیکول می‌باشد. پروپیلن گلیکول این اطمینان را فراهم می‌کند که ماینوکسیدیل به صورت هماهنگ بر روی کل منطقه سر پخش شده و به سادگی جذب پوست می‌شود. از سال ۲۰۰۱، محلول ۵% این دارو برای استفاده جهت درمان ریزش موی آقایان مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا قرار گرفته است. به این ترتیب تقریباً ۱ میلی‌لیتر محلول ماینوکسیدیل در هر روز با استفاده از سر انگشتان یا سایر ابزارهای مناسب بر روی پوست سر قرار می‌گیرد. این محلول می‌بایست در مرکز منطقه تحت درمان قرار گرفته و به سمت خارج آن پخش شود.

آماده‌سازی

پیش از استفاده ماینوکسیدیل موضعی، سر و موی شخص می‌بایست تمیز شده و خشک شوند.

مراقبت‌های پس از درمان

دست‌ ها و بقیه نقطه های بدن که بیمار به دنبال رویش مو بر روی آن‌ها نمی باشد، لازم است بلافاصله پس از تماس با محلول موضعی ماینوکسیدیل شسته شود. در ادامه لازم است محلول ماینوکسیدیل در معرض هوا خشک شده و پیش از استفاده از پوشش بر روی سر، به سر کردن کلاه، یا رفتن به رختخواب، دارو به مدت دو تا چهار ساعت روی سر باقی بماند. علاوه بر این همواره امکان دارد به خاطر انجام این فعالیت‌ ها دارو از روی سر به لباس یا بالش منتقل شده و از این طریق در معرض سایر نقاط بدن که نیازی به رویش مو بر روی آن‌ها نمی باشد، قرار گیرد. علاوه بر این نباید از سشوار یا سایر روش‌های خشک کردن سریع مو در زمان مصرف دارو استفاده شود، زیرا انجام این کار سبب ایجاد اختلال در جذب دارو توسط پوست خواهد شد. به این ترتیب اشخاصی که از این دارو استفاده می‌کنند نباید سر خود را به مدت دست کم ۴ ساعت پس از مصرف این دارو بشورند.

نتیجه های عادی این دارو در پیشگیری از ریزش مو

داروی موضعی ماینوکسیدیل اثربخشی خیلی بیشتر در درمان طاسی ایجاد شده بر روی سر در مقایسه با سایر نقاط بدن دارد. ماینوکسیدیل دارای اثربخشی درمانی یکسان برای همه اشخاص نمی باشد و نمی‌توان از نتیجه آن به‌طور دقیق مطمئن بود. تحقیقات کلینیکی انجام شده بر روی اثربخشی این دارو نشان دهنده اثر درمانی حدود ۴۸% آن برای برطرف کردن طاسی با الگوی آقایان است که رشد متوسط تا متراکم مو را در منطقه های تحت درمان به همراه دارد. نتیجه های حاصل از این بررسی‌ها همچنین نشان دهنده رشد موی محدود در نتیجه مصرف این دارو در بین ۳۶% اشخاص است. این شرایط در حالی است که ۱۶% اشخاص بهبود معین در شرایط رویش موی خود در نتیجه مصرف این دارو مشاهده نکرده‌اند. لازم به ذکر است یافته‌های به دست آمده درباره اثربخشی این دارو در بین خانم ها مشابه آقایان می‌باشد.

در هر دوی خانم ها و آقایان، رشد دوباره مو معمولاً نها هنگامی شروع می‌ شود که بیمار دست کم به مدت ۴ ماه به صورت منظم از این دارو استفاده کند. به هر حال، اولین نشانه‌های ناشی از اثرگذاری این دارو تقریباً با گذشت ۹۰ روز از شروع مصرف دارو مشاهده خواهد شد. در این زمان شخص متوجه می‌شود میزان ریزش موی وی به‌طور قابل توجه کمتر از زمان شروع درمان می‌باشد.

زمانی که رشد مجدد مو شروع شود، نخستین موهای رشد کرده در محل تحت درمان احتمال دارد نرم بوده و به سختی قابل رویت باشند. برای برخی بیماران، این شرایط می‌تواند نشان دهنده اثربخشی درمان باشد. این شرایط در حالی است که برای سایر اشخاص، احتمال دارد رشد مجدد مو با رنگ و ضخامت مشابه سایر موها بر روی سر شروع شود.

آیا امکان استفاده از ماینوکسیدیل برای درمان ریزش موی صورت و ریش وجود دارد؟

بله، برای برخی اشخاص می‌توان از این روش به‌طور قطعی جهت درمان ریزش مو در منطقه صورت نیز استفاده کرد. همان‌طور که در تصاویر زیر دیده می‌شود، این دارو می‌تواند دارای اثربخشی مناسب برای برطرف کردن ریزش موی منطقه‌ای ریش و سبیل باشد. به هر حال دقت کنید که احتمال دارد این درمان برای برخی اشخاص نتیجه های مناسب به همراه نداشته باشد. در حقیقت این دارو فقط برای رویش مو در منطقه های خاص بدن که در آن‌ها پیاز مو واقعاً وجود دارد، موثر است. به همین خاطر اگر در منطقه های دچار مشکل پیازهای مو از بین رفته و وجود نداشته باشند، استفاده از این دارو نمی‌تواند به رشد مجدد مو در این منطقه های کمک کند. به این ترتیب بهترین پیشنهاد برای این اشخاص استفاده از روش کاشت مو در ریش و سبیل خواهد بود.

عارضه های محلول ماینوکسیدیل

رایج‌ترین عارضه مصرف ماینوکسیدیل ایجاد احساس خارش و التهاب پوستی در منطقه تحت درمان است. علاوه بر این رشد مجدد ناخواسته مو احتمال دارد در منطقه های اطراف نقاط تحت درمان یا محل‌هایی که دارو به صورت ناخواسته چندین بار به آن‌ها رسیده، مشاهده شود. این رشد ناخواسته مو در منطقه های دیگر احتمال دارد به‌طور خاص زمانی برای خانم‌ها نگران کننده باشد که رشد مو در منطقه صورت مشاهده گردد. دقت کنید که احساس خارش و التهاب پوستی با گذشت حدود دو هفته از درمان رفته رفته از بین خواهد رفت. به هر حال در صورتی که این علائم پس از این مدت ادامه پیدا کرد، مصرف دارو می‌بایست تا زمان مشاوره با پزشک متوقف شود.

سایر عوارض جانبی خیلی نادر مصرف دارو موضعی یا خوراکی ماینوکسیدیل که در نتیجه جذب بیش از حد این دارو توسط بدن ایجاد می‌شود، به شرح زیر می باشند:

ایجاد تغییر در قدرت بینایی و تاری دید
درد در منطقه سینه
فشار خون خیلی پایین
کم شدن میل جنسی

ضربان قلب نامرتب یا سریع
لایه لایه شدن پوست
سردرد
گیجی و سردرگمی
بی‌حسی یا سوزش دست‌ها، پاها، یا صورت
ناتوانی و ضعف محدود یا کامل
بالا رفتن سریع وزن
تورم دست‌ها، پاها، یا صورت